Stanowisko PIGEOR do projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (projekt z dnia 09.11.2023 r.)

W dniu 14 listopada 2023r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało do konsultacji publicznych projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu nowelizujący Rozporządzenie z dnia 18 czerwca 2008 r. (nr z wykazu: 589), zwane w dalszej części „Rozporządzeniem”.

Zgodnie z treścią uzasadnienia, przyjęcie Rozporządzenia jest konieczne w szczególności w kontekście dużego wykorzystania odpadów i produktów ubocznych do wytwarzania nawozów, a także w związku z wprowadzeniem nowego typu substancji nawozowej tj. produktu pofermentacyjnego, zdefiniowanego w ustawie z dnia 13 lipca 2023 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu.

Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej co do zasady zgadza się z kierunkiem wprowadzanych zmian, tym niemniej kilka z nich budzi wątpliwości:

• w §13 ust. 6. określona została dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w nawozach, środkach wspomagających uprawę roślin i produktach pofermentacyjnych wytworzonych z substratów będących odpadami pochodzącymi z biologicznych procesów przekształcania odpadów lub powstałych z wykorzystaniem odpadów pochodzących z biologicznych procesów przekształcania odpadów, w tym szkła, metali lub tworzyw oraz folii. 

Tego rodzaju zanieczyszczenia nie były dotychczas badane w masie pofermentacyjnej i zgodnie z informacjami uzyskanymi z laboratoriów, które regularnie badają jakość masy pofermentacyjnej brakuje metodyki prowadzenia tego rodzaju analiz. Ponadto, według naszych informacji, nie ma w kraju laboratorium, które byłoby w powyższym zakresie akredytowane. Wątpliwości budzi także możliwość akredytacji tego rodzaju badań ze względu na płynną strukturę pofermentu. Laboratoria chemiczne wskazują bowiem na problem praktyczny, jakim jest badanie zawartości szkła, metali, tworzyw lub folii, które występują w formie stałej, w pofermencie, który zasadniczo ma formę płynną i głównie w takiej formie jest wykorzystywany w celu nawożenia pól uprawnych.

W związku z powyższym, nie sposób odnieść się do wartości zaprezentowanych w Rozporządzeniu dotyczących zawartości ww. odpadów m.in. w produkcie pofermentacyjnym. Dotychczas, z uwagi na wskazany wyżej brak określonej metodyki badań oraz brak możliwości technicznych przeprowadzenia tego typu badań, według naszej wiedzy, żaden przedsiębiorca nie badał zawartości ww. substancji w pofermencie. Brak tym samym skali odniesienia, która mogłaby wykazać, czy prezentowane w Rozporządzeniu wartości są racjonalne.

PIGEOR wnosi tym samym, o udostępnienie lub przekazanie, w odpowiedzi na zgłoszone uwagi w ramach konsultacji społecznych, danych lub badań, na podstawie których określone zostały parametry wskazane w niniejszym §13 ust. 6 Rozporządzenia. Powyższe pozwoli na odniesienie się zainteresowanych podmiotów do zastosowanej metodyki lub podstawy wyliczeń.

Wejście w życie projektowanego Rozporządzenia w zaprezentowanym brzmieniu oraz brak możliwości zbadania zawartości zanieczyszczeń w postaci szkła, metali, tworzyw oraz folii, zdaniem Izby, powodować będzie problemy z wykonaniem obowiązków wynikających z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz. U. poz. 132).

Przed ustawowym zdefiniowaniem produktu pofermentacyjnego, większość właścicieli elektrociepłowni na biogaz lub biogaz rolniczy stosowało procedury przewidziane dla pofermentu, jako odpadu, klasyfikowanego pod kodem 19 06 05 lub 19 06 06. Dopiero uzyskanie stosownej decyzji określającej poferment jako produkt uboczny lub nawóz pozwalało na odejście od procedur przewidzianych dla odpadu.

Zgodnie natomiast z ustawą o odpadach oraz ww. rozporządzeniem wykonawczym określającym sposób prowadzenia procesu odzysku R10, proces ten dotyczy obróbki na powierzchni ziemi przynoszącej korzyści dla rolnictwa lub poprawę stanu środowiska.

Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia ws. R10, w zakresie odpadów o kodach 19 06 05 oraz 19 06 06, należy spełnić szereg wymagań m.in. spełniać wymagania jak dla nawozów określone w przepisach ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu oraz wymagania dotyczące dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń określonych dla nawozów w przepisach wydanych na podstawie art. 10 pkt 5 i art. 11 pkt 5 tej ustawy.

Powyższe oznacza, że projektowane Rozporządzenie będzie miało bezpośredni wpływ na proces gospodarowania pofermentem, jako odpadem, stosując metodę odzysku R10.

Tym samym, nietrudną do wyobrażenia jest sytuacja, w której np. inspekcja ochrony środowiska zażąda badań poziomu zanieczyszczeń pofermentu przez szkło, metale, tworzywa lub folię, których de facto nie będzie można wykonać.

Ponadto, same organy ochrony środowiska nie będą w stanie zlecić tego typu badań, skoro żadne jednostki badawcze nie będą w stanie ich przeprowadzić.

Powyższe komplikacje mogą jednak nie uchronić podmiotów gospodarujących pofermentem metodą odzysku R10, przed karami administracyjnymi, które grożą za gospodarowanie odpadami niezgodnie z wydanym zezwoleniem. Zgodnie bowiem z art. 194 ust. 5 ustawy o odpadach, kara w tym zakresie wynosi od 1000 zł do nawet 1 000 000 zł.

Warto więc podkreślić, że powyższa regulacja nie będzie miała zastosowania wyłącznie na produkt pofermentacyjny, który jest nową kategorią w polskim prawodawstwie. Powyższe będzie miało swoje implikacje w wydanych już zezwoleniach na przetwarzanie odpadów metodą odzysku R10, których obecna liczba nie jest konkretnie znana, natomiast należy szacować ją w setkach, a dotyczyć może nawet kilkunastu tysięcy hektarów i kilkuset tysięcy ton masy pofermentacyjnej.

Reasumując, wnosimy o uchylenie projektowanego przepisu §13 ust. 6, a przynajmniej wprowadzenie co najmniej rocznego vacatio legis, które umożliwiłoby laboratoriom przygotowanie się do przeprowadzania tego rodzaju badań.

• W § 11.4 pkt 2, wprowadzono w przypadku opinii wydawanej przez Instytut Medycyny Wsi, Państwowy Instytut Weterynaryjny oraz Instytut Ochrony Środowiska: konieczność przedstawienia sprawozdania z badań odpadów dotychczas niesprawdzonych, wykorzystywanych do produkcji jako surowiec, przy czym brakuje doprecyzowania zakresu badań.

W opinii PIGEOR karta charakterystyki odpadów zawiera wystarczające informacje i proponujemy uszczegółowienie powyższego przepisu w tym kierunku.

• Procedury nawozowe trwają miesiącami, a czasem latami, wiele jest już rozpoczętych a jeszcze niezakończonych, wobec braku przepisów przejściowych określających status  trwających postępowań.

Proponujemy dodanie przepisu precyzującego, że procedury rozpoczęte mają być dokończone według obowiązujących przepisów.

Jednocześnie deklarujemy gotowość do dalszych dyskusji dotyczących jakości masy pofermentacyjnej oraz zakresu wymagań jakościowych.